فصل اول
1.مقدمه
در دنیای امروز، خودروهای امدادی مانند آتشنشانی، پلیس، آمبولانس و امداد خودرو با استفاده از آژیرهای هشدار‌دهنده ((Siren و چراغ‌های چشمک‌زن، راه خود را در ترافیک باز می‌کنند. انتخاب نوع صدا (Tone)، ریتم (Pattern ) و فرکانس (Frequency ) مناسب برای هر مأموریت، نقش مهمی در جلب توجه رانندگان و پیشگیری از حوادث دارد. همچنین رعایت استانداردهای جهانی و ملی، ایمنی سرنشینان و استفاده‌کنندگان از آن را تضمین می‌کند.
۲. استانداردهای صدای آژیر خودروهای امدادی در کشورهای مختلف:
استاندارد SAE J1849 (آمریکا):
این استاندارد توصیه‌ای (Recommended Practice ) برای سیستم‌های الکترونیکی آژیر با بلندگوی است. SAE J1849 مقررات مربوط به فرکانس، شدت صوت (Sound Pressure Level )و آزمایش‌های آزمایشگاهی را تعریف می‌کند .
مقررات )UNECE R65 اروپا):
رگولاسیون ECE R65 برای تأیید تجهیزات نوری و صوتی خودروهای اولویت‌دار در جاده‌ها تدوین شده است. این مقررات دامنه فرکانسی آژیر (حدود 500–2000 هرتز)، شدت صوت حداقل 112 دسی‌بل در فاصله 4 متری و نحوه نصب بلندگو را مشخص می‌کند .
استانداردهای ملی (ایران): در ایران نیز اصول کیفی و ایمنی تولید آژیرها توسط سازمان ملی استاندارد ایران و وزارت بهداشت برای آمبولانس‌ها تعیین می‌شود؛ هرچند در عمل کمتر تدوین و منتشر می‌شود، اما تولیدکنندگان معتبر براساس SAE J1849 و رگولاسیون UNECE اقدام به طراحی می‌کنند.
---
۳. انواع صدای آژیر و ویژگی‌های فنی
مطالعات و تجربه عملی نشان داده است که سه دسته اصلی آژیر در خودروهای امدادی وجود دارد :
1. آژیر الکترونیکی Electronic) ) : متداول‌ترین نوع، با مدارهای داخلی که صداها را با الگوریتم تولید کرده و از بلندگوی با کیفیت پخش می‌کند.
2. آژیر مکانیکی (Mechanical): با موتور و دیافراگم چرخان کار می‌کند؛ صدای سنتی و یکنواخت‌تری دارد.یک نوع منسوخ شده است
3. آژیر الکتروپنوماتیک(Electromechanical): ترکیبی از دو نوع بالا یا استفاده از باد خودروهای سنگین با صدایی قدرتمند و یکنواخت.(استفاده گسترده در خودروهای امدادی ندارد و بیشتر در خودرو های سنگین آتشنشانی دیده می شود)
هر نوع آژیر الکترونیکی معمولاً چند حالت صدای مختلف (Multi-Tone) دارد که برای مأموریت‌های متفاوت استفاده می‌شوند:
آژیر پیوسته (Wail – آژیر کشیده): تغییر پیوسته فرکانس از پایین به بالا، برای اعلام حضور طولانی‌مدت در بزرگراه‌ها مناسب است .
آژیر تند (Yelp – آژیر سریع): فرکانس بالا و ریتم سریع، برای ترافیک شهری پرتراکم جهت جلب توجه فوری کاربرد دارد .
Hi–Lo (آژیر دو نواخت): نواخت شبیه صدای دو تن (دو فرکانس متفاوت) که در مواقع نیاز به هشدار غیرتهاجمی مانند پشتیبانی از مأموریت‌های ویژه کاربرد دارد.
Phaser/Phasic آژیر پالسی: ترکیب ریتم‌های متناوب با فرکانس‌های مختلف برای اخطار های پیشگیرانه یا کنترل حرکت.
Priority آژیر اولویت: صدای ثابت در یک فرکانس برای اعلام هشدار غیرعادی به خودرو ها یا دستور فوری.
۴. کاربرد هر نوع آژیر در مأموریت‌های مختلف
خودرو های آتشنشانی Fire Truck : از آژیر Wail برای عبور از بزرگراه‌ها و از Yelp در تقاطع‌های شهری استفاده می‌شود تا هماهنگی بهتری با ترافیک حاصل شود .
ماشینهای پلیس Police: اغلب ترکیبی از Yelp و Hi–Lo برای ممانعت از مقاومت رانندگان و اعلام دستور ایست Stopبهره می‌برند .
خودروهای آمبولانس Ambulance: برای تسریع ورود به صحنه و خروج سریع، ابتدا Wail و سپس Yelp پخش می‌شود تا ضمن جلب توجه گسترده، از برخورد ناگهانی جلوگیری شود .
خودروهای امداد رسانی سازمانهای مختلف (امداد برق – امداد گاز – امداد آب – امداد خودرو- و غیره Tow & Rescue: معمولاً از Phasic یا Priority برای اعلام موقعیت و هدایت سایر خودروها به کنار راه استفاده می‌کنند.
۵. تفاوت‌های صدای آژیر در کشورهای مختلف
آمریکا: استاندارد SAE J1849 پایه تمام تولیدات است؛ صدای Siren باید در زوایای مختلف آزمون شده و ضریب پاسخگویی در محدوده زاویه 0–90 درجه تضمین شود . برخی ایالت‌ها (مثل کالیفرنیا) کلاس‌بندی A/B برای میزان شدت صوت و محل نصب بلندگو در خودروهای مختلف امدادی دارند .
اروپا: اجرای مقررات UNECE R65 از تاریخ ۱ مارس ۲۰۱۴ برای تمامی خودروهای اولویت‌دار (نظامی و غیرنظامی) لازم‌الاجراست. این مقررات شدت صوت، رنگ و نوع چراغ‌های نوری و نصب بلندگوها را در استانداردهایClass I شب و Class II روز طبقه‌بندی می‌کند .
ایران: برخلاف کشورهای غربی، قانون مشخص و منسجمی برای صدای آژیر وجود ندارد و تولیدکنندگان از استانداردهای SAE و UNECE تبعیت می‌کنند. به‌تازگی برخی شهرداری‌ها و سازمانهای امدادی، براساس معیارهای NFPA انجمن ملی حفاظت از حریق آمریکا و ISO، راهنمایی‌های داخلی تدوین کرده‌اند.
۶. بررسی کارخانه ایرانی «چراغگردان پیام نور»
کارخانه چراغگردان پیام نور فعال در تولید انواع چراغ گردان Beacon و آژیر Siren و آمپلیفایر Amplifier خودروهای امدادی و انتظامی است.
این کارخانه محصولات خود را با کمک از استانداردهای بین‌المللی و گارانتی معتبر عرضه می‌کند و گزینه مناسبی برای خرید آژیر خودرو امدادی و خرید آمپلیفایر خودرو پلیس به‌شمار می‌رود.
۸. نتیجه‌گیری
انتخاب دقیق نوع آژیر و رعایت استانداردهای SAE J1849 و UNECE R65، علاوه بر افزایش ایمنی مأموریت‌ها، موجب بهبود سرعت واکنش و کاهش تصادفات می‌شود.
در ایران، کارخانه «چراغگردان پیام نور» با تولید مطابق با استانداردهای جهانی و ارائه آژیر و آمپلیفایر متنوع، نیاز بازار را به‌خوبی پاسخ می‌دهد.
اگر سؤال یا ابهامی در خصوص موارد فنی، انتخاب مدل یا استانداردها دارید، خوشحال می‌شویم بیشتر راهنمایی کنم. باشد که این مقاله برای شما مفید و به‌روز باشد.
فصل دوم
- مقدمه
اصول آکوستیک و روان‌شناسی هشدار صوتی
استانداردهای مهم (SAE J1849، UNECE R65، ISO 8201، NFPA 1901)
ویژگی‌های فنی انواع آژیر (Wail, Yelp, Hi-Lo, Phaser)
تفاوت‌های منطقه‌ای در آمریکا، اروپا و ایران
۲. مبانی آکوستیک و اثر روان‌شناختی آژیر
فرکانس (Frequency): آستانهٔ شنوایی انسان حدود 20 هرتز تا 20 کیلوهرتز است، اما در بازهٔ 500–3000 هرتز حساسیت بیشتری دارد. آژیرهای امدادی معمولاً در حدود 700–2800 هرتز طراحی می‌شوند تا بیشترین نفوذ و توجه را ایجاد کنند.
شدت صوت (Sound Pressure Level – SPL): برای جلب توجه در فواصل 50–100 متر، شدت حداقل 110 دسی‌بل در فاصلهٔ 4 متری توصیه می‌شود. مقادیر بالاتر از 120 دسی‌بل ممکن است منجر به آسیب شنوایی کارکنان شود.
ریتم Pattern): ) ساختار زمانی صدای هشدار (نسبت طول و فاصلهٔ پالس‌ها) می‌تواند احساس اضطرار را تغییر دهد: ریتم‌های سریع Yelpاضطرار بیشتری منتقل می‌کنند.
روان‌شناسی هشدار صوتی: پژوهش‌های روان‌شناختی نشان می‌دهد که آژیرهای با فرکانس متغیر Wail بهتر در حافظه کوتاه‌مدت باقی می‌مانند و ترکیب فرکانس‌های پایین و بالا Hi-Lo استرس شنونده را کاهش می‌دهد، در حالی که Yelp با تکرار سریع، توجه فوری ایجاد می‌کند.
نمودار فوق سطح صدای انواع آژیر خودروهای امدادی را در مقایسه با صداهای متداول روزمره نشان می‌دهد:
آژیر کشیده Wail: حدود ۱۱۰ دسی‌بل
آژیر تند Yelp: حدود ۱۱۵ دسی‌بل
آژیر پالسی Phaser: حدود ۱۱۳ دسی‌بل
آژیر دو نواخت Hi–Lo: حدود ۱۱۲ دسی‌بل
مکالمهٔ عادی: ۶۰ دسی‌بل
ترافیک شهری: ۸۵ دسی‌بل
علف‌زن (Lawn Mower): ۹۰ دسی‌بل
کنسرت راک: ۱۲۰ دسی‌بل
آستانهٔ درد: ۱۳۰ دسی‌بل
این نمودار کمک می‌کند تا اهمیت شدت صوت بالای آژیرها برای جلب توجه سریع در شرایط اضطراری مشخص شود.
در سامانه‌ٔ هشدار صوتی خودروهای امدادی، فاصلهٔ قابل شنیدن Audible Distance به معنای دورترین نقطه‌ای است که صدای آژیر با سطح قابل‌توجهی از شدت صوت Sound Pressure Level شنیده و تشخیص داده می‌شود. این فاصله بستگی به موارد زیر دارد:
شدت صوت اولیه Initial SPL در نقطهٔ آزمون (معمولاً ۴ متر)
افت شدت صوت Attenuation در اثر انتشار (قانون مربع معکوس)
سطح نویز پس‌زمینه Background Noise در محیط
ویژگی‌های فرکانسی آژیر (فرکانس پایین‌تر کمتر جذب می‌شود)
شرایط جوی و موانع محیطی (باد، باران، ساختمان و …)
---
۲. استانداردهای مربوط به شدت صوت و فاصلهٔ شنیدن
۲.۱. SAE J1849آمریکا
آزمون SPL: تعیین حداقل ۱۰۰–۱۱۰ دسی‌بل در فاصلهٔ ۴ متری از بلندگو برای هر حالت صدایی (Wail, Yelp و…)
زاویهٔ پوشش: باید در زوایای جلویی و جانبی (±90°) حداقل 6 دسی‌بل اختلاف بین Wail و Yelp حفظ شود.
هدف: تضمین این‌که در فاصله‌های بیش از ۱۰ متر نیز آژیر شنیده و تشخیص داده شود.
۲.۲. UNECE R65 (اروپا)
شدت صوت: حداقل ۱۱۲ دسی‌بل در فاصلهٔ ۴ متری برای حالت‌های اصلی آژیر
تست نویزسنجی: در زاویه‌های مختلف (±45° از محور مرکزی) بررسی شدت صوت
دامنه فرکانسی مجاز: 500–2000 هرتز
هدف: پوشش صوتی یکنواخت حداقل تا حدود ۳۰–۵۰ متر در محیط باز و ۲۰–۳۰ متر در محیط شهری.
۲.۳. NFPA 1901 (آمریکا، آمبولانس و آتشنشانی)
نصب و تست: بلندگو باید در جلو و بالای سقف خودرو نصب شود تا آشکارترین مسیر انتشار صوت را داشته باشد.
حداقل شدت: ≥115 دسی‌بل در 4 متر برای هر حالت آژیر؛ هدف پوشش حداقل ۶۰ متر در محیط شهری پرنویز .
فاکتور تأثیر بر فاصله شنیدن
نویز پس‌زمینه: هر چه سطح نویز محیط بالاتر باشد، فاصلهٔ شنیدن کاهش می‌یابد.
انعکاس صوت: حضور ساختمان‌ها و دیوارها می‌تواند پوشش صوت را غیر یکنواخت کند.
شرایط جوی: باد، باران و رطوبت بالا جذب فرکانس‌های بالا را افزایش می‌دهند.
میزان فرکانس: فرکانس‌های پایین‌تر (مثلاً 600–800 هرتز) مسافت بیشتری طی می‌کنند.
ارتفاع بلندگو: نصب بلندگو بالاتر از سطح زمین، پوشش گسترده‌تری ایجاد می‌کند.
۵. استانداردهای فاصله برای کاربردهای ویژه
1. بزرگراه‌ها Fire Truck خودرو کامیون آتشنشانی
هدف: شنیده شدن تا ۱۰۰۰ متر در خطوط پرسرعت
روش: استفاده از Wail قوی با فرکانس متغیر و SPL ≥115 dB
2. شهرهای پرتراکم Police, Ambulance:
هدف: پوشش ۲۰۰–۵۰۰ متر در میدان‌های شهری بدون کاهش در نویز
روش: ترکیب Yelp (SPL ≥120 dB) و Hi–Lo برای نفوذ صوتی بهتر
3. مناطق صنعتی (Tow & Rescue):
هدف: شنیده شدن در محیط‌های پر نویز ماشین‌آلات (نویز 85–95 dB)
روش: استفاده از فازر پالسی (Phaser) با فرکانس پایین متوسط و SPL ≥115 dB
۶. نتیجه‌گیری و پیشنهادات
رعایت استانداردهای SAE J1849 و UNECE R65 نخستین گام برای تضمین «فاصلهٔ شنیدن» مناسب است.
اندازه‌گیری SPL در ۴ متر و محاسبهٔ نظری پوشش با قانون مربع معکوس، مبنای طراحی و نصب صحیح آژیر است.
عوامل محیطی مثل نویز، باد و موانع باید در شبیه‌سازی میدان صوتی Acoustic Modeling لحاظ شوند.
در ایران، تولیدکنندگان معتبر (مانند «چراغگردان پیام نور») با تبعیت از این استانداردها می‌توانند فاصله شنیدن ≥۵۰۰ متر در محیط شهری و ≥۱۰۰۰ متر در محیط باز را تضمین کنند.
نمودار بالا نشان‌دهندهٔ فاصله تقریبی قابل شنیدن برای یک آژیر استاندارد با شدت ۱۱۲ دسی‌بل در فاصلهٔ ۴ متری است، در شرایط محیطی مختلف:
میدان باز (سکوت کامل): تا حدود ۷۰۰ متر
شهر شلوغ (روز): کاهش به ۴۰۰ متر
شهر در شب (نویز کمتر): حدود ۵۰۰ متر
بزرگراه پرسرعت: حدود ۳۰۰ متر
محیط صنعتی پر سر و صدا: ۲۵۰ متر
هوای بارانی: جذب صدا بیشتر، حدود ۳۵۰ متر
روز بادخیز: انحراف موج صوت، حدود ۳۰۰ متر
پشت ساختمان‌ها یا موانع: تنها ۱۵۰ متر قابل شنیدن است
مطالب
«فروش آژیر خودرو امدادی»«خرید آژیر پلیس ارزان»«قیمت آمپلیفایر خودرو آتشنشانی»«آژیر آمبولانس با استاندارد SAE»«Sirens خودرو امدادی چیست»«چراغگردان پیام نور»
فروش آژیر خودرو امدادی -خرید آژیر پلیس آنلاین-قیمت آمپلیفایر خودرو آتشنشانی
Siren خودرو امدادی استاندارد-چراغگردان پیام نور-سیستم صوتی اضطراری خودرو
لوازم یدکی آژیر اورژانسی
دیدگاه خود را بنویسید